Gastroskopia

Co to jest?

Gastroskopia jest endoskopowym badaniem górnego odcinka przewodu pokarmowego, a więc przełyku, żołądka i dwunastnicy. Wykorzystywane przy badaniu urządzenie nazywamy endoskopem. Zbudowany jest on z giętkiego wziernika, który umożliwia zajrzenie do wnętrza badanego narządu. Na końcu elastycznego i giętkiego wziernika umieszczona jest mikrokamera o szerokim polu widzenia, która rejestruje kolorowy obraz, przetwarzany następnie w cyfrowym procesorze tak, aby był dobrze widoczny dla lekarza. Jeżeli istnieje taka potrzeba poprzez kanał biopsyjny aparatu wprowadzane są kleszczyki albo szczoteczka, za pomocą których pobieramy materiał do badania histopatologicznego lub na obecność bakterii Helicobacter pylori, tzw. test urazowy. Zarówno sama gastroskopia, jak i pobieranie próbek do badania to zabiegi całkowicie bezbolesne. Uciążliwością dla Pacjenta może okazać się odruch wymiotny, z którym jednak większość Pacjentów dobrze sobie radzi głęboko i spokojnie oddychając.

Dla osób u których występuje bardzo duży odruch wymiotny, proponujemy bardzo cienki gastroskop, który można wprowadzić do żołądka przez nos – unikamy wówczas drażnienia podniebienia powodującego odruchy wymiotne. Jest to tzw. GASTROSKOPIA BEZSTRESOWA.

Cel gastroskopii

Badanie gastroskopowe umożliwia lekarzowi dokładną ocenę błony śluzowej całego górnego odcinka przewodu pokarmowego. Ocenie poddana zostaje również elastyczność i ruchomość ścian przełyku, dwunastnicy i żołądka, widoczność naczyń krwionośnych, fałdy i czynności perystaltyczne. Ponadto lekarz zwraca uwagę na ilość i rodzaj treści płynnej. Gastroskopia diagnostyczna jest badaniem bezpiecznym, dlatego można przeprowadzać ją zarówno w szpitalu, jak i w warunkach ambulatoryjnych. Najczęstszym celem przeprowadzania gastroskopii jest rozpoznawania chorób układu pokarmowego:

• chorób bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych
• wykluczenie łagodnych i złośliwych zmian nowotworowych; w części przypadków możliwe jest wykrycie zmian wczesnych
• choroby refluksowej żołądkowo-przełykowej (GERD)
• zapalenia błony śluzowej przełyku, żołądka, dwunastnicy
• poszukiwanie miejsca krwawienia
• poszukiwanie przyczyny niedokrwistości
• choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy
• zmian spowodowanych działaniem czynników chemicznych: niektórych leków, kwasów i zasad, żółci
• w czasie gastroskopii możliwe jest usuwanie ciał obcych (połkniętych lub pozostałych po zabiegu operacyjnym, np. nici chirurgiczne), polipów (polipektomia) lub zmian płaskich (mucosectomia), tamowanie krwawień , opaskowanie i obliteracja żylaków przełyku
• ocena zaawansowania zmian chorobowych i ich odpowiednia klasyfikacja np. żylaków przełyku (obecne w przypadku nadciśnienia wrotnego - np. w marskości wątroby), refluksowego zapalenia błony śluzowej przełyku czy źródła krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Ocena ta ma wpływ na proces leczenia.

 

Kiedy należy zgłosić się na gastroskopię?

Wskazania są szerokie. Badanie powinno być wykonane u wszystkich osób po 45 roku życia mających dolegliwości brzuszne. U osób młodszych, gdy istnieje potrzeba weryfikacji rozpoznania lub pojawią się objawy alarmujące (utrata masy ciała, niedokrwistość, zaburzenia połykania, podejrzenie krwawienia z przewodu pokarmowego – krwiste lub fusowate wymioty, smolisty lub krwisty stolec). Poza tym, jeżeli występują objawy dyspeptyczne (ból, dyskomfort zlokalizowany w górnej części brzucha) trwające > 2 miesięcy, również u osoby przyjmującej niesteroidowe leki przeciwzapalne, bóle w klatce piersiowej o niejasnej przyczynie, uporczywe objawy sugerujące chorobę refluksową przełyku, nocne bóle w górnej części brzucha, jeżeli podejrzewamy obecność choroby trzewnej.

Wykonujemy badanie przesiewowe lub kontrolne u chorych ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworu (osoby z długoletnią chorobą refluksową przełyku, z przełykiem Barretta, z niedokrwistością złośliwą w przebiegu zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka, po przebytej resekcji żołądka)

W przypadku stwierdzenia wrzodu żołądka lub dwunastnicy wskazane jest wykonanie testu urazowego na obecność Helicobacter pylori. Co najmniej 4 tygodnie po zakończeniu terapii antybiotykowej należy przeprowadzić badanie kontrolne po eradykacji Helicobacter pylori.

Przeciwwskazania do gastroskopii

Gastroskopia jest badaniem bezpiecznym i krótkim (zwykle kilka minut), mało obciążającym dla chorego i niebolesnym.
Istnieją jednak przeciwwskazania takie jak:

• niekontrolowane nadciśnienie
• niedociśnienie i wstrząs
• świeży zawał serca
• ostra niewydolność oddechowa
• brak współpracy z pacjentem

 

Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do wykonania gastroskopii, jednak należy rozważyć potrzebę jego wykonania.

Przygotowanie do gastroskopii

Jeżeli badanie ma być wykonane przed godziną 14.00, należy zgłosić się do Gabinetu endoskopowego na czczo, jeżeli po 14.00 – można spożyć delikatny posiłek , np. jogurt + kromka chleba, herbata nie później niż 6 godz. przed badaniem.

Kto wykonuje gastroskopię?

Gastroskopię wykonuje doświadczony lekarz przy asyście pielęgniarki.

Inne metody diagnostyczne

nie mogą zastąpić gastroskopii, mogą być badaniami uzupełniającymi diagnostykę i różnicującymi przyczyny dolegliwości.

Znieczulenie (sedacja)

W celu zwiększenia komfortu badania można zastosować 4 rodzaje znieczulenia:

• Miejscowe znieczulenie tylnej ściany gardła lidokainą w aerozolu (najczęstszy sposób)
  
• Minimalną sedację (dożylne, domięśniowe lub doustne podanie środka uspokajającego)
  
• Głębszą sedację z analgezją (dożylne, domięśniowe i doustne podanie środka znieczulającego i przeciwbólowego)
  
• Pełną anestezję (prowadzoną przez anestezjologa) z monitorowaniem podstawowych parametrów fizjologicznych (tętno, oddech, ciśnienie tętnicze)

 

Przebieg badania

Pacjent leży na lewym boku, z nieco uniesioną górną połową ciała. Jeśli posiada protezy zębowe, powinien wyjąć je przed badaniem. Do jamy ustnej na zęby / dziąsła zakłada się plastikowy ochraniacz. Następnie pacjent otrzymuje polecenie wysunięcia języka, a lekarz wkłada końcówkę gastroskopu do ust i prosi o przełykanie. Pod kontrolą widocznego obrazu endoskopowego endoskop przesuwany jest przez przełyk do żołądka i dwunastnicy.

Sigmoidoskopia

Sigmoidoskopia jest endoskopowym badaniem jelita grubego. Zasada badania jest identyczna z działaniem kolonoskopii. Zabiegi różnią się zakresem oceny jelita – badaniu podlega z reguły lewa połowa jelita grubego. Czas badania sigmoidoskopowego jest krótszy, a przygotowanie Pacjenta polega na dwukrotnym wykonaniu lewatywy – wieczorem w przededniu zabiegu oraz w dniu badania. Niekiedy zachodzi konieczność zastosowania środków przeczyszczających, takich jak w kolonoskopii. Właściwy sposób przygotowania ustala lekarz gastrolog.

 

Kolonoskopia

Co to jest?

Jest to badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego (jelito grube) za pomocą endoskopu, tj. przyrządu pozwalającego na zajrzenie do wnętrza badanego narządu. W przypadku kolonoskopii endoskop nazywany jest kolonoskopem. Giętki aparat wprowadzany jest przez odbyt, wolno przesuwany jest do przodu przez odbytnicę, a następnie wzdłuż całego jelita grubego do końca jelita grubego. W razie potrzeby istnieje możliwość zbadania końcowego odcinka jelita cienkiego (część krętnicy). W najnowocześniejszych sprzętach na końcu giętkiego, elastycznego aparatu umieszczona jest mikrokamera o szerokim polu widzenia, rejestrująca kolorowy obraz, który następnie jest przesyłany do procesora i jest cyfrowo przetwarzany. W razie potrzeby poprzez kanał biopsyjny gastroskopu wprowadza się kleszczyki lub szczoteczkę w celu pobrania materiału do badania histopatologicznego. Pobieranie materiału do badania jest niebolesne.

Przebieg badania kolonoskopowego

Jest to badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego (jelito grube) za pomocą endoskopu, tj. przyrządu pozwalającego na zajrzenie do wnętrza badanego narządu. W przypadku kolonoskopii endoskop nazywany jest kolonoskopem. Giętki aparat wprowadzany jest przez odbyt, wolno przesuwany jest do przodu przez odbytnicę, a następnie wzdłuż całego jelita grubego do końca jelita grubego. W razie potrzeby istnieje możliwość zbadania końcowego odcinka jelita cienkiego (część krętnicy). W najnowocześniejszych sprzętach na końcu giętkiego, elastycznego aparatu umieszczona jest mikrokamera o szerokim polu widzenia, rejestrująca kolorowy obraz, który następnie jest przesyłany do procesora i jest cyfrowo przetwarzany. W razie potrzeby poprzez kanał biopsyjny gastroskopu wprowadza się kleszczyki lub szczoteczkę w celu pobrania materiału do badania histopatologicznego. Pobieranie materiału do badania jest niebolesne.

Celem badania jest:

profilaktyka, diagnostyka i leczenie endoskopowe

Wskazaniem do wykonania kolonoskopii jest:

• niewyjaśniona niedokrwistość
• badania przesiewowe zdrowej populacji w kierunku polipów i raka
• krew w stolcu lub krew utajona w kale
• podejrzenie raka jelita grubego
• utrata wagi ciała
• nieswoiste zapalenia jelita grubego - diagnostyka i nadzór
• brak apetytu bez uchwytnej przyczyny
• biegunka o niejasnej przyczynie
• bóle w dolnej części brzucha
• nieregularne oddawanie stolca
• uporczywe parcie na stolec lub bezwiedne oddawanie stolca
• zmiana wyglądu stolca (np. wąski stolec – „ołówkowaty")

 

Kolonoskopia zabiegowa, to m.in.

Usuwanie polipów, ciał obcych, poszerzanie zwężeń, hamowanie krwawień.

Polip to stwierdzenie opisowe, oznacza każde uniesienie tkanek ponad powierzchnię błony śluzowej. W jelicie grubym wyróżniamy polipy nowotworowe i nienowotworowe. Mogą być pojedyncze lub mnogie. Najczęstszym typem polipów u dorosłych są polipy nowotworowe (gruczolaki). Prawdopodobieństwo przemiany rakowej zależy od typu i wielkości gruczolaka (cewkowy, cewkowo-kosmkowy, kosmkowy). Małe gruczolaki złośliwieją rzadko, natomiast wśród polipów o średnicy ponad 2 cm prawie połowa ma cechy raka inwazyjnego. Określenie typu polipa należy do histopatologa. Gruczolaki jelita grubego mogą pojawić się w każdym wieku, ale wyraźny wzrost zapadalności dotyczy osób po 30 roku życia. Najczęstsze umiejscowienie – w odbytnicy i esicy. Polipy jak również czasem mocno zaawansowane w rozwoju guzy jelita grubego nie dają zazwyczaj żadnych dolegliwości. Jeżeli natomiast występują dolegliwości (opisane powyżej), które mogą sugerować toczenie się zmiany chorobowej w jelicie, dobrze jest wykonać kolonoskopię profilaktycznie i nie zlekceważyć objawów sygnałowych. Wszystkie polipy do średnicy 10 mm mogą być usunięte i powinny być usunięte w czasie ambulatoryjnego badania diagnostycznego a następnie zbadane przez histopatologa pod kątem rodzaju polipa i ewentualnego stopnia zaawansowania zmiany nowotworowej. Endoskopowe usuwanie polipów jest zbiegiem całkowicie bezbolesnym.

Przygotowanie do kolonoskopii

Na rynku istnieje kilka preparatów służących przygotowaniu pacjenta do kolonoskopii. Z naszego doświadczenia wynika, że najskuteczniejszym preparatem jest FORTRANS + ESPUMISAN EASY.

Opis przygotowania do badania FORTRANSEM

• Od ok. tygodnia przed badaniem prosimy nie spożywać owoców pestkowych, zwłaszcza z drobnymi pestkami (winogrona, kiwi, truskawki, jabłka), gdyż zalegają one dłuższy czas w jelicie i przy próbie odessania zalegającej treści płynnej z jelita, mogą być przyczyną zatkania się aparatu w trakcie badania, co w konsekwencji czasem uniemożliwia dalsze jego kontynuowanie.
• Jelito musi być dobrze oczyszczone, wtedy uzyskany obraz będzie wyraźny.
• 2 dni przed badaniem należy zastosować dietę płynną (np. zmiksowana zupa).
• W 1 litrze przegotowanej lub mineralnej, niegazowanej wody należy rozpuścić 1 saszetkę Fortrans + 1 saszetkę Espumisan Easy (uzyskując w sumie 4 litry płynu). Można poprawić smak, dodając do roztworu sok z cytryny lub grejpfruta.
• W przeddzień badania np. od godz.18 należy rozpocząć picie tak przygotowanego roztworu przeczyszczającego popijając systematycznie szklankę co 15 min. (2 litry), pozostałą część należy wypić rano w tym samym tempie, kończąc picie 4-6 godzin przed terminem badania

 

Przyjmowanie leków w czasie przygotowania się do badania:

• Tydzień przed badaniem nie należy przyjmować leków hamujących krzepnięcie krwi (Acard, Polocard, Polopiryna, itp).
• W przypadku cukrzycy lub przyjmowania innych leków przeciwkrzepliwych (np. Sintrom) przygotowanie do kolonoskopii należy skonsultować z lekarzem prowadzącym leczenie (który może przejściowo zamienić lek na inny).
• Bez względu na porę badania można przyjąć rano regularnie przyjmowane leki (nasercowe, przeciwnadciśnieniowe i inne) popijając wodą.

 

Kto wykonuje kolonoskopię?

Kolonoskopię powinien wykonywać doświadczony lekarz przy asyście pielęgniarki.

Znieczulenie (sedacja)

W celu zwiększenia komfortu badania można zastosować następujące rodzaje znieczulenia:

• Miejscowe znieczulenie kanału odbytu żelem z lidokainą
• Minimalna sedacja (dożylne, domięśniowe lub doustne podanie środka uspokajającego)
• Głębsza sedacja z analgezją (dożylne, domięśniowe i doustne podanie środka znieczulającego i przeciwbólowego)
• Pełna anestezja (prowadzona przez anestezjologa) z monitorowaniem podstawowych parametrów fizjologicznych (tętno, oddech, ciśnienie tętnicze)